Czy wzierniki powodują ból u pacjentek?

Wzierniki ginekologiczne mają swoje korzenie już w czasach starożytnych. Dawniej jednak przypominały bardziej narzędzia tortur niż niezastąpiony przyrząd medyczny. Jeszcze do niedawna używane przez ginekologów wzierniki pozostawiały wiele do życzenia – badania naszych mam i babć zdecydowanie nie należały do najprzyjemniejszych. Obecnie jednak czasy się zmieniły, a wraz ze świadomością medyczną ewoluowały również wzierniki. Czy ich współczesne wersje mogą powodować ból u pacjentek? Co jeszcze warto o nich wiedzieć? Sprawdźmy!

Czym jest wziernik ginekologiczny?

Wziernik ginekologiczny składa się z dwóch ramion połączonych zawleczką. Ginekolog podczas badania wprowadza go do pochwy pacjentki, a następnie rozchyla jej przednią i tylną ścianę. Dzięki temu może dokładnie obejrzeć stan narządu rodnego, a w razie potrzeby za pomocą specjalnej szczoteczki pobrać wymaz lub materiał do cytologii. Regularnie wykonywane badanie wziernikiem jest kluczowe w profilaktyce wielu chorób, w tym raka szyjki macicy.

Jak wygląda badanie wziernikiem ginekologicznym?

Po wejściu do gabinetu lekarz prosi pacjentkę, aby usiadła. Najpierw przeprowadza z nią wywiad medyczny. Na pewno zapyta o to, kiedy kobieta miała ostatnią miesiączkę, czy miesiączki są regularne, jak przebiegają, a także o to, czy dana pacjentka była w ciąży i czy przyjmuje jakieś leki na stałe. Prawdopodobnie padnie też pytanie o przypadki raka w najbliższej rodzinie. To pozwoli oszacować lekarzowi predyspozycje genetyczne pacjentki do tej choroby.

Następnie lekarz prosi o rozebranie się od pasa w dół i zajęcie pozycji na fotelu ginekologicznym. Pacjentka po położeniu się na leżance powinna umieścić nogi w przeznaczonych do tego podporach. Ginekolog najpierw wprowadzi do pochwy palec i zbada podbrzusze pacjentki, by stwierdzić ewentualny obrzęki i inne nieprawidłowości. Następnie dobierze odpowiedni do budowy pacjentki wziernik i rozchylając wargi sromowe pacjentki, delikatnie wprowadzi go do pochwy po jej tylnej ścianie. Do badania powoli przekręci go o 90 stopni i otworzy skrzydła sklepienia. Po badaniu złoży wziernik i wycofa go z pochwy. Jeśli zajdzie taka potrzeba, skieruje kobietę na dalszą diagnostykę (np. badanie USG, mammografię, badania krwi) i wypisze receptę.

Jeśli wszystko jest w porządku, cała wizyta zazwyczaj nie trwa dłużej niż 20 minut. W nowoczesnych gabinetach coraz bardziej dba się o komfort psychiczny kobiet. Często mają one do dyspozycji łazienkę wraz z bidetem, a w niej jednorazowe kapcie i spódniczki dające odrobinę intymności podczas krótkiego spaceru na fotel. W części gabinetów dostępne są też wkładki higieniczne i podpaski.

Czy badanie wziernikiem boli?

Młode kobiety, które po raz pierwszy w życiu wybierają się do ginekologa, często zastanawiają się, czy badanie ginekologiczne boli. Wprowadzanie wziernika może powodować delikatny dyskomfort, lecz absolutnie nie powinno boleć. Jeśli tak się zdarzy, pacjentka powinna niezwłocznie poinformować o tym lekarza. Współczesne wzierniki mają obłe, zaokrąglone kształty. Są produkowane tak, by nie uszkadzały delikatnej błony śluzowej pacjentki podczas wprowadzania ich do pochwy. Dyskomfort po badaniu ginekologicznym zazwyczaj jest wynikiem pobrania materiału do cytologii (szczoteczka narusza tkankę), a nie efektem samego użycia wziernika.

Niestety wciąż zdarza się, że niekompetentni lekarze podczas badania nie są delikatni lub źle dobierają rozmiar wziernika. Z tego powodu przed wizytą u ginekologa, zwłaszcza po raz pierwszy, warto poczytać opinie o danym lekarzu lub poprosić o rekomendację zaufaną przyjaciółkę.

Rodzaje wzierników ginekologicznych

Wzierniki ginekologiczne dzieli się na produkty wielo- i jednorazowe.

1. Wzierniki wielorazowe (ze stali chirurgicznej) – wzierniki wymagają sterylizacji po każdej pacjentce. Współczesne wzierniki metalowe cechują się bardziej anatomicznym kształtem niż te używane jeszcze 3–4 dekady temu, dyskomfort pacjentki podczas badania jest więc zredukowany do minimum.
2. Wzierniki jednorazowe (plastikowe) – po życiu wyrzuca się je do kosza na odpady medyczne, są więc bardziej sterylne. Ich dodatkową zaletą jest to, że materiał, z którego się je produkuje, jest przezroczysty. To pozwala ginekologowi dokładnie obejrzeć każdy fragment pochwy.

Wzierniki można podzielić też ze względu na ich rozmiary. Tutaj wyróżnia się przede wszystkim:

1. Wzierniki XXS
2. Wzierniki XS
3. Wzierniki S
4. Wzierniki M
5. Wzierniki L

Warto wspomnieć jeszcze o wziernikach typu „Z”, które umożliwiają zbadanie pacjentek mających hymen (zwany błoną dziewiczą) bez ryzyka jego naruszenia.

Jak przygotować się do badania wziernikiem?

Aby zredukować ból podczas badania ginekologicznego, pacjentka powinna w miarę możliwości zrelaksować się na fotelu, by nie zaciskać mięśni. Pomogą w tym np. ćwiczenia z oddychania. Przed wejściem do gabinetu warto też opróżnić pęcherz moczowy.

Aby badanie było wiarygodne, nie powinno się go przeprowadzać wcześniej niż na 4 dni po miesiączce i nie później niż 4 dni przed nią. Dodatkowo należy powstrzymać się od stosunków seksualnych na 2 dni przed badaniem. Nie wolno też korzystać z leków dopochwowych.

Dlaczego regularne badanie wziernikiem jest tak ważne?

Wziernik w pochwie umożliwia wykrycie wielu schorzeń w ich wczesnym stadium. Ginekolog może sprawdzić, czy pacjentka nie ma nadżerki, torbieli, guzków i innych zmian w pochwie. Lekarz ma możliwość oceny wyglądu błon śluzowych oraz wydzieliny. Przede wszystkim jednak podczas corocznego badania możliwe jest pobranie materiału do cytologii i wykrycie groźnych zmian w obrębie szyjki macicy, co w wielu przypadkach ratuje nie tylko zdrowie, ale wręcz życie kobiety.

Ból podczas badania ginekologicznego to w obecnych czasach rzadkość, nie powinien więc być on wymówką przed regularnymi wizytami u specjalisty. Każda kobieta powinna stawiać się na badanie raz w roku, a jeśli pojawią się jakieś dolegliwości – nigdy nie należy zwlekać z ich zdiagnozowaniem. W przypadku części kobiet (ze zmianami w obrębie pochwy, obciążonymi genetycznie itp.) lekarz może zalecić kontrole częściej.