Jak rozpoznać nadciśnienie tętnicze? Objawy, przyczyny, leczenie

Nadciśnienie tętnicze stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia i życia chorych. Niestety, nie zawsze zostaje od razu rozpoznane, ale często wymaga podjęcia leczenia farmakologicznego. Niezdiagnozowane lub nieleczone nadciśnienie może prowadzić do poważnych powikłań, włącznie z zagrożeniem życia. Pomimo różnorodności czynników sprzyjających jego rozwojowi, diagnostyka i kontrola ciśnienia krwi są bardzo ważne w zapobieganiu powikłaniom.

Co to jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym ciśnienie krwi w naczyniach krwionośnych jest stale podwyższone. Jest często nazywane „cichym zabójcą", ponieważ często nie daje żadnych wyraźnych objawów, co utrudnia jego rozpoznanie i leczenie. Jest jednym z głównych czynników ryzyka wielu chorób sercowo-naczyniowych i może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, jeśli nie jest odpowiednio i regularnie kontrolowane.

Nadciśnienie tętnicze można podzielić na kilka stopni, zależnie od poziomu ciśnienia krwi. Nadciśnienie 1 stopnia (łagodne) występuje, gdy ciśnienie skurczowe (górne) wynosi od 140 do 159 mmHg, a ciśnienie rozkurczowe (dolne) od 90 do 99 mmHg. Natomiast o nadciśnieniu 2 stopnia (umiarkowanym) mówimy, gdy ciśnienie skurczowe wynosi 160 mmHg lub więcej, a ciśnienie rozkurczowe wynosi 100 mmHg lub więcej. Nadciśnienie 3 stopnia (ciężkie) wynosi powyżej 180 mmHg dla ciśnienia skurczowego i powyżej 110 mm Hg dla rozkurczowego. 

Wyróżnia się także izolowane nadciśnienie tętnicze. Jest to sytuacja, w której ciśnienie skurczowe jest podwyższone, podczas gdy rozkurczowe pozostaje w normie. Jest to dość rzadka postać choroby, ale może być równie szkodliwa dla zdrowia, zwłaszcza w przypadku starszych pacjentów.

Główne przyczyny nadciśnienia tętniczego

Ze względu na przyczyny nadciśnienia tętniczego, dzieli się je na pierwotne i wtórne. Postać pierwotna choroby występuje u ponad 90% pacjentów. Jest wynikiem skomplikowanej interakcji między czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. Nie ma zatem jednej przyczyny tego stanu, ponieważ rozwija się on, gdy kilka z nich współwystępuje. 

Warto pamiętać, że na genetykę nie mamy obecnie żadnego wpływu, ponieważ niektóre osoby mają predyspozycje do nadciśnienia. Można jednak zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby poprzez ograniczenie wpływu czynników środowiskowych na zdrowie. Należą do nich: 

• wysokosodowa dieta, 
• brak aktywności fizycznej, 
• otyłość, 
• stres, 
• niezdrowa dieta i używki.

Nadciśnienie wtórne stanowi mniej niż 10% przypadków i ma konkretną, identyfikowaną przyczynę. Może nią być choroba nerek, schorzenia endokrynologiczne, obturacyjny bezdech senny, choroby neurologiczne, ciąża, przyjmowanie niektórych leków oraz działanie substancji toksycznych. Identyfikacja i leczenie tych przyczyn może prowadzić do lepszej kontroli nadciśnienia tętniczego oraz skutecznego panowania nad nim. 

Objawy nadciśnienia tętniczego – jak je rozpoznać?

Nie bez powodu nadciśnienie jest nazywane „cichym zabójcą”. Często nie daje bowiem żadnych symptomów lub są one na tyle subtelne, że pacjent nie rozpoznaje ich od razu lub po prostu lekceważy. Wielu chorych żyje w nieświadomości, a schorzenie, na które cierpią, uszkadza w tym czasie najważniejsze organy. Jak zatem rozpoznać objawy nadciśnienia tętniczego? Na co zwrócić szczególną uwagę?

Przede wszystkim warto przyjrzeć się bliżej niektórym, alarmującym symptomom. Wiele z nich występuje regularnie i może wskazywać, że ciśnienie jest zbyt wysokie. Na dokładną diagnostykę warto się zdecydować, gdy często pojawiają się:

• bóle głowy,
• zawroty głowy, 
• zaburzenia widzenia, 
• kołatanie serca, 
• zaburzenia funkcji seksualnych, 
• skurcze mięśni, 
• wzmożona potliwość, 
• chrapanie, 
• bezdech senny. 

Powyższe objawy nadciśnienia, zwłaszcza jeśli powtarzają się regularnie, powinny stanowić podstawę do szerszej diagnostyki lekarskiej. 

Warto pamiętać, że nie zawsze wyższe ciśnienie krwi świadczy od razu o chorobie. Chwilowe skoki mogą być spowodowane także stresem, niewłaściwą dietą, otyłością, brakiem aktywności fizycznej, paleniem papierosów, spożyciem alkoholu czy też schorzeniami układu hormonalnego, nerek, tarczycy lub zaburzeniami snu. Ważne jest znalezienie przyczyny takiego stanu, a także podjęcie odpowiednich kroków w celu obniżenia ciśnienia.

Diagnoza i leczenie nadciśnienia tętniczego

Diagnoza nadciśnienia tętniczego opiera się głównie na pomiarach ciśnienia krwi za pomocą ciśnieniomierza manualnego, półautomatycznego lub elektronicznego. Regularne badania, zarówno w gabinecie lekarskim, jak i w domu, są kluczowe w rozpoznaniu tej choroby. 

Wartości referencyjne ciśnienia krwi dla pacjenta są ustalane przez lekarza, jednak prawidłowo powinno ono wynosić poniżej 140 mmHg dla skurczowego oraz poniżej 90 mm Hg dla rozkurczowego. W diagnostyce choroby ważna jest także obserwacja charakterystycznych objawów nadciśnienia tętniczego. Dzięki temu można szybko podjąć określone działania. Mogą one obejmować nie tylko farmakoterapię, ale także zmianę stylu życia i profilaktykę.

Metody leczenia nadciśnienia są dobierane indywidualnie do każdego przypadku. Mogą nimi być zmiana w stylu życia, na przykład zmiana diety (mniej soli, więcej warzyw i owoców), regularna aktywność fizyczna, kontrola wagi, ograniczenie spożycia alkoholu i rzucenie palenia. W przypadku nadciśnienia umiarkowanego lub ciężkiego może być także konieczne stosowanie leków obniżających ciśnienie krwi. 

Skutki zdrowotne nadciśnienia tętniczego

Rozpoznanie objawów nadciśnienia pozwala na szybką reakcję i wdrożenie leczenia. Zapobiega także wielu poważnym skutkom zdrowotnym. Schorzenie to, zwłaszcza jeśli nie zostanie szybko zdiagnozowane, może prowadzić na przykład do:

• chorób serca,
• nagłego niedokrwienia lub krwotoku w mózgu,
• udaru,
• chorób naczyń obwodowych,
• uszkodzenia narządów wewnętrznych.

Nadciśnienie 1 stopnia jest częstą przyczyną choroby wieńcowej, zawału i niewydolność serca. Zwiększa także ryzyko wystąpienia udaru mózgu, zarówno niedokrwiennego, jak i krwotocznego. Ponadto uszkadza nerki i naczynia krwionośne. Nadciśnienie 2 stopnia niesie ze sobą jeszcze większe ryzyko wymienionych powikłań zdrowotnych niż nadciśnienie 1 stopnia. 

Profilaktyka nadciśnienia tętniczego i jej znaczenie 

Profilaktyka nadciśnienia tętniczego odgrywa istotną rolę w walce z tą chorobą oraz w jej monitorowaniu. Regularna kontrola ciśnienia krwi pozwala na monitorowanie przebiegu choroby. Osoby, które się z nią zmagają, powinny systematycznie mierzyć swoje ciśnienie, także w domu. Można to robić za pomocą ciśnieniomierza naramiennego lub nadgarstkowego. Ważna jest ponadto opieka lekarska oraz przestrzeganie zaleceń, które mogą obejmować zarówno stosowanie leków, jak i zmianę dotychczasowego stylu życia.

Profilaktyka nadciśnienia tętniczego jest niezwykle istotna dla zachowania ogólnego zdrowia. Dbanie o aktywność fizyczną, wprowadzenie zdrowej diety, kontrola wagi ciała oraz unikanie używek stanowią kluczowe elementy skutecznej walki ze skutkami nadciśnienia.

Zmiana stylu życia w walce z nadciśnieniem tętniczym

W walce z nadciśnieniem skuteczne jest nie tylko leczenie, ale także zmiana stylu życia. Może ona obejmować różne aspekty, w tym wprowadzenie do codziennej rutyny zdrowej diety, regularnej aktywności fizycznej dostosowanej do możliwości pacjenta i jego kondycji, ograniczenie spożycia soli, alkoholu, używek, a także unikanie stresu.

Prawidłowe odżywianie w przypadku nadciśnienia tętniczego

Posiłki osoby chorej na nadciśnienie tętnicze powinny być bogate w witaminy i wartościowe składniki odżywcze. Zaleca się dietę, której fundament stanowią owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze (takie jak oliwa z oliwek, awokado, orzechy) oraz niskotłuszczowe produkty mleczne. Ważne jest ograniczenie spożycia soli, tłuszczów nasyconych i cholesterolu.

Aktywność fizyczna a nadciśnienie tętniczego

Nadciśnienie często towarzyszy osobom otyłym oraz takim, które nie dbają o codzienną aktywność fizyczną. Regularne ćwiczenia, takie jak:

• chodzenie, 
• jogging, 
• pływanie, 
• jazda na rowerze,

mogą pomóc w obniżeniu ciśnienia krwi. Zaleca się co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej lub 75 minut aktywności o wysokiej intensywności. Jednak jeszcze przed rozpoczęciem swojej przygody z ćwiczeniem warto skonsultować się z lekarzem. Specjalista pomoże dostosować zakres aktywności do aktualnego stanu zdrowia pacjenta, a także do jego możliwości. Dzięki temu nadciśnienie tętnicze będzie pod stałą kontrolą, a jego skutki zostaną zminimalizowane. 

Znaczenie relaksacji przy nadciśnieniu 

Jednym z czynników wpływających na wystąpienie nadciśnienia tętniczego jest długotrwały stres. Aby mu zapobiegać lub zmniejszyć problemy zdrowotne, które już się pojawiły za jego sprawą, warto wprowadzić do swojej rutyny także różne techniki relaksacyjne. Mogą one obejmować zarówno głębokie oddychanie, medytację, jogę, jak i proste ćwiczenia rozluźniające. Regularna praktyka takich czynności pomaga w zmniejszeniu napięcia nerwowego, co jest ważnym elementem kontroli nadciśnienia.