Defibrylator AED – co to?

Nagłe zatrzymanie krążenia stanowi śmiertelne zagrożenie, które wymaga natychmiastowej interwencji. Z tego powodu defibrylatory AED coraz częściej stają się elementem wyposażenia miejsc publicznych, rozmaitych instytucji oraz zakładów pracy. Pomimo ich powszechności nie wszyscy dokładnie znają jednak ich działanie i zastosowania. Co to jest defibrylator AED i jak go używać?

Defibrylator AED – co to takiego?

Defibrylator AED to urządzenie medyczne używane do przywracania akcji serca podczas jej nagłych zatrzymań. AED to skrót od angielskiego wyrażenia automated external defibrillator, co w tłumaczeniu na polski oznacza automatyczny defibrylator zewnętrzny. To urządzenie, które samodzielnie wykonuje pomiary i analizę rytmu serca oraz dostarcza impuls elektryczny w celu przywrócenia prawidłowego rytmu serca.

Słowo automatyczny odnosi się do funkcji urządzenia – automatycznie analizuje rytm serca i podejmuje odpowiednie działania w przypadku wystąpienia zaburzeń wymagających defibrylacji. Natomiast określenie zewnętrzny oznacza, że urządzenie jest stosowane na zewnętrznej powierzchni ciała, bez potrzeby wszczepiania go pacjentowi pod skórę.

Defibrylatory AED są dostępne także w zestawach, dzięki czemu można za jednym razem skompletować cały sprzęt do udzielania pierwszej pomocy. Oprócz tego urządzenia znajduje się tam również tzw. moduł do zatrzymywania krwotoków. Specjalistyczne wyposażenie, takie jak opaska zaciskowa, umożliwia kompleksową opiekę nad poszkodowanymi, nawet w przypadku rozległych urazów. Całe wyposażenie jest zwykle umieszczone w poręcznej walizce, co ułatwia jego przechowywanie i transport nawet w trudnych warunkach.

Rodzaje defibrylatorów

Oprócz defibrylatora AED są dostępne także:

• wszczepialny kardiowerter-defibrylator (ICD),
• kamizelka defibrylująca (WCD),
• ręczny defibrylator zewnętrzny,
• ręczny defibrylator wewnętrzny.

Automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED) jest łatwy w obsłudze i przeznaczony dla osób bez specjalistycznej wiedzy medycznej. Natomiast ręczny defibrylator zewnętrzny, wewnętrzny oraz wszczepialny kardiowerter-defibrylator wymagają rozległej wiedzy i umiejętności obsługi takich urządzeń. Z kolei kamizelka defibrylująca jest noszona przez pacjenta i automatycznie dostarcza wstrząs terapeutyczny w przypadku zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca.

Jak działa defibrylator serca AED i kiedy się go używa?

Defibrylator AED samodzielnie analizuje rytm serca w przypadku nagłego zatrzymania krążenia (NZK). Po wykryciu migotania komór lub częstoskurczu komorowego bez tętna AED powiadamia osobę ratującą i udziela instrukcji postępowania. Po umieszczeniu elektrod na klatce piersiowej poszkodowanego defibrylator wysyła impuls elektryczny o określonej energii, którą wyraża się w dżulach (np. 150, 200 lub 360 J dla dorosłych i 50 J dla dzieci). Ma to na celu przywrócenie prawidłowego rytmu serca. Należy pamiętać, że nie wolno dotykać poszkodowanego podczas wyładowania! Po defibrylacji konieczne jest natychmiastowe podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej, aby wspomóc działanie urządzenia i przywrócić prawidłową pracę serca.

Kto może obsługiwać defibrylator AED?

Nie ma regulacji prawnych dotyczących uprawnień do korzystania z AED w przypadku udzielania pomocy w sytuacjach nagłego zatrzymania krążenia. Instrukcje dotyczące korzystania z urządzenia są przez nie przekazywane głosowo lub obrazkowo, co umożliwia szybką i skuteczną reakcję w przypadku nagłej potrzeby. Dostępność i łatwość obsługi defibrylatorów AED sprawiają, że mogą one być wykorzystywane przez każdego, kto znajduje się w sytuacji nagłej potrzeby pomocy medycznej.

Reanimacja z defibrylatorem – jak go używać? Instrukcja krok po kroku

Jeśli defibrylator AED nie został jeszcze rozpakowany, należy najpierw rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO). Warto też wyznaczyć kogoś, kto powiadomi odpowiednie służby o zajściu. Sam proces korzystania z defibrylatora serca składa się z następujących kroków:

1. Uruchomienie AED i podłączenie elektrod do klatki piersiowej poszkodowanego zgodnie z wyświetlanymi instrukcjami.
2. Analiza rytmu serca przez AED.
3. Dostarczenie impulsu elektrycznego przez AED, jeśli wykryje ono rytm serca, który wymaga defibrylacji.
4. Kontynuacja resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO).

Jeśli defibrylator nie wykryje rytmu serca wymagającego defibrylacji, ratownik powinien kontynuować resuscytację krążeniowo-oddechową zgodnie z zasadami RKO. W razie potrzeby należy powtórzyć proces analizy rytmu serca przez defibrylator. To bardzo ważny krok, ponieważ RKO umożliwia ciągłe utrzymywanie krążenia krwi oraz dostarczanie tlenu do mózgu i innych narządów, co jest niezwykle istotne w przypadku nagłego zatrzymania krążenia. Ciągłe wykonywanie RKO do czasu przybycia karetki pogotowia może zwiększyć szanse na przeżycie poszkodowanego.

W trakcie RKO zaleca się stosować rękawice jednorazowe, aby zminimalizować ryzyko zakażenia. Jeśli jest taka możliwość, warto też użyć maseczki lub osłony ust i nosa podczas wykonywania sztucznych oddechów. Te proste środki bezpieczeństwa pomagają chronić zarówno ratującego, jak i poszkodowanego przed potencjalnymi zagrożeniami podczas udzielania pierwszej pomocy.

Gdzie można znaleźć defibrylatory AED? Przykłady miejsc publicznych

Defibrylatory AED można znaleźć w centrach handlowych, na lotniskach, dworcach kolejowych oraz terenach sportowych, takich jak stadiony czy korty tenisowe. Są one również coraz częściej obecne w miejscach pracy, szkołach, hotelach oraz na różnego rodzaju imprezach masowych, gdzie duże skupiska ludzi mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia nagłego zatrzymania krążenia.

Dzięki coraz większej świadomości społecznej i inicjatywom, które promują dostępność defibrylatorów serca, coraz więcej miejsc publicznych jest wyposażonych w te urządzenia. Przyczynia się to do zwiększenia szans na przeżycie w przypadku nagłego zatrzymania akcji serca.

Defibrylator AED – czy można go mieć w domu?

Jeszcze kilka lat temu defibrylator AED był na wyposażeniu tylko niektórych zespołów ratownictwa medycznego. Obecnie można go nawet mieć we własnym domu. Urządzenie może się okazać przydatne, szczególnie jeśli któryś z domowników cierpi na choroby kardiologiczne, przeszedł zawał serca lub ma wrodzoną wadę serca. Jak pokazują badania, defibrylator AED użyty w ciągu pierwszych trzech minut zwiększa przeżywalność nawet do 70%. Warto dodać, że takie urządzenie można nabyć już za około 5000–8000 złotych.

Przeciwwskazania do używania defibrylatora AED

Mimo skuteczności defibrylatorów AED w ratowaniu życia istnieją pewne sytuacje, w których ich użycie może być niebezpieczne. Nie używa się ich, jeśli:

• osoba poszkodowana jest przytomna,
• poszkodowany znajduje się w pobliżu źródeł ognia lub gazów łatwopalnych,
• poszkodowany jest w wodzie lub jest mokry.

Niektóre opracowania podają, że przeciwwskazaniem do użycia defibrylatora AED może też być wiek. Nie zaleca się stosowania ich u dzieci poniżej pierwszego roku życia. Oznacza to, że defibrylacja u noworodków czy niemowląt pozostaje kwestią dyskusyjną. Nie ma jednoznacznych zaleceń w tej sprawie.

Defibrylator AED i jego zastosowanie u małych dzieci

W przypadku konieczności zastosowania defibrylatora u tak małych pacjentów zaleca się korzystanie z urządzenia o mniejszej mocy oraz specjalnych elektrod dostosowanych do ich małych ciał. Warto również pamiętać, że większość dostępnych na rynku defibrylatorów AED ma funkcję przełączenia na tryb dla dzieci, który automatycznie dostosowuje moc impulsu elektrycznego do potrzeb najmłodszych pacjentów. Dzięki temu możliwe jest bezpieczne i skuteczne działanie defibrylatora nawet w przypadku niemowląt i małych dzieci.

Elektrody pediatryczne należy umieścić bezpośrednio pod sercem oraz na plecach na takiej samej wysokości, tak aby serce było między nimi. Jeśli nie ma się pewności, czy elektrody są umieszczone we właściwym miejscu, można sprawdzić naklejki z zaznaczoną lokalizacją łyżek do defibrylacji. 

Przed rozpoczęciem defibrylacji u dzieci, podobnie jak u dorosłych, zaleca się wykonanie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). W tym przypadku najpierw należy wykonać 5 wdechów ratowniczych i obserwować oddech dziecka. Jeśli w ciągu 10 sekund nie ma 2 oddechów, należy kontynuować RKO, wykonując 15 ucisków i 2 wdechy. Uciski w przypadku małych dzieci wykonuje się dwoma kciukami, a u większych dzieci używa się jednej ręki.

Uwaga! W przypadku nagłego zatrzymania krążenia u dziecka należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe – nawet jeszcze przed rozpoczęciem defibrylacji. Każda minuta ma ogromne znaczenie, dlatego szybka reakcja i wezwanie profesjonalnej pomocy medycznej są kluczowe. Jeśli natomiast nie mamy dostępu do defibrylatora z trybem dla dzieci lub elektrodami pediatrycznymi, należy przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) zgodnie z procedurą. W trakcie oczekiwania na przybycie pomocy medycznej należy kontynuować cykle ucisków klatki piersiowej i sztucznego oddychania, aby umożliwić ciągłość krążenia krwi i dotlenienie organizmu dziecka.