Obrzęk limfatyczny – jak sobie z nim radzić?

Obrzęk limfatyczny to schorzenie, które bywa bardzo uciążliwe i wpływa na komfort życia. Często występuje jako skutek zaburzeń układu limfatycznego, ale przyczyn jest znacznie więcej. Choć limfodemia nie jest całkowicie uleczalna, istnieją różne metody radzenia sobie z opuchlizną, które mogą przynieść ulgę i poprawić jakość życia. Co to jest obrzęk limfatyczny i jak z nim żyć?

Co to jest obrzęk limfatyczny?

Obrzęk limfatyczny, znany również jako limfodemia, jest stanem, w którym dochodzi do nadmiernego gromadzenia się płynu (limfy) w tkankach organizmu. Jest to związane z zaburzeniem układu limfatycznego, który odpowiada za odprowadzanie płynów ustrojowych z tkanek, filtrację ich w węzłach chłonnych i powrót do układu krwionośnego.

Klinicznie obrzęk limfatyczny objawia się typowo twardą, napiętą tkanką. Po naciśnięciu palcem tworzy wgłębienie, które jednak po chwili znika. Skóra na obszarze obrzęku może być napięta i lśniąca.

Do cech obrzęków limfatycznych należą także:

• ciastowaty wygląd obrzęku,
• brak bolesności,
• bladość skóry,
• brak podwyższonej temperatury kończyny objętej obrzękiem,
• asymetria kończyn,
• dodatni objaw Stemmera (nieumiejętność złapania i uniesienia skóry na paluchu lub drugim palcu).

W zaawansowanych przypadkach limfodemia może prowadzić do zmian w strukturze, owrzodzeń, włóknienia, a w ostatnim stadium obrzęku – słoniowacizny.

Gdzie pojawiają się obrzęki limfatyczne?

Obrzęki limfatyczne mogą pojawić się w różnych miejscach ciała, ale najczęściej dotyczą kończyn dolnych – nóg i stóp. Oprócz kończyn dolnych obrzęki limfatyczne mogą także występować w innych obszarach ciała, takich jak ramiona, twarz czy tułów, w zależności od lokalizacji problemu w układzie limfatycznym.

Obrzęk limfatyczny – przyczyny

Przyczyny obrzęku limfatycznego różnią się, zależnie od jego rodzaju – pierwotnego lub wtórnego.

Obrzęk limfatyczny pierwotny wynika z wrodzonych zmian i może pojawić się zarówno we wczesnym dzieciństwie, jak i w dorosłości np. w wyniku infekcji lub zmian hormonalnych.

Obrzęk limfatyczny wtórny występuje u osób, które nie miały wcześniej tego rodzaju problemów i nie są genetycznie obciążone tą dolegliwością. Przyczyny mogą być różnorodne, np.:

• nowotwory, które wymagają usunięcia węzłów chłonnych w ramach leczenia chirurgicznego;
• radioterapia;
• infekcje i stany zapalne;
• choroby naczyniowe i żylne;
• otyłość;
• choroby pasożytnicze;
• długotrwałe stosowanie niektórych leków.

Obrzęk limfatyczny może również wynikać z powikłań po operacjach naczyniowych oraz z powstawania zmian bliznowatych.

Obrzęki limfatyczne – objawy

Objawy obrzęku limfatycznego zależą głównie od jego przyczyny oraz stopnia zaawansowania. Obrzęk limfatyczny nóg i kostek, początkowo objawia się on tzw. ciastowatym obrzękiem, który po naciśnięciu zostawia wgłębienie i stopniowo staje się coraz twardszy. Skóra jest napięta i twarda, a dodatkowo może dojść do stwardnienia skóry przodostopia. W późniejszym etapie pojawia się obrzęk palców stóp, nazywany potocznie palcami kiełbaskowatymi. Ostatnim stadium jest pogrubienie całego obwodu kończyny, prowadzące do tzw. słoniowacizny.

Obrzęk limfatyczny kończyny górnej jest częstym powikłaniem po zabiegach usunięcia piersi. Statystyki pokazują, że może dotyczyć nawet do 40% operowanych kobiet. Objawia się on podobnie jak w przypadku obrzęku nóg – początkowo ciastowatym obrzękiem, który stopniowo twardnieje, powodując napięcie skóry i tworząc twardą strukturę.

Gdzie udać się z objawami obrzęku limfatycznego? Diagnoza

W diagnostyce obrzęków ważne jest badanie palpacyjne i oglądanie kończyn. Lekarz angiolog może dokładnie zbadać i porównać obwody zdrowej i opuchniętej kończyny. Umożliwia to ocenę stopnia zaawansowania obrzęku oraz ewentualnych zmian w strukturze i wyglądzie skóry.

W diagnostyce obrzęków chłonnych wykorzystuje się również badania obrazowe. Podstawowym jest limfoscyntygrafia. Badanie to pozwala na określenie stopnia zaawansowania obrzęku oraz potwierdza lub wyklucza uszkodzenie układu chłonnego.

Badanie limfoscyntygraficzne jest procedurą diagnostyczną. Polega na podaniu radioznacznika do tkanek podskórnych, zwykle w okolicy dłoni lub stopy, a następnie obserwacji jego przemieszczenia poprzez naczynia limfatyczne za pomocą specjalnej kamery. Badanie pozwala na ocenę przepływu limfy, identyfikację ewentualnych przeszkód czy nieszczelności w układzie limfatycznym oraz ocenę stopnia zaawansowania obrzęku limfatycznego. Wraz z zaawansowaniem obrzęku limfatycznego dynamiczność znacznika maleje.

W celu diagnostyki obrzęków limfatycznych można również wykonać biopsję węzłów chłonnych, która może pomóc w identyfikacji przyczyny obrzęku, zwłaszcza w przypadku podejrzenia nowotworu, tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny. Podstawą są także badania laboratoryjne obejmujące np. poziom białek, elektrolitów czy markerów nowotworowych. Dodatkowo można wykonać też USG Doppler, aby wykluczyć zakrzepicę żylną.

Obrzęk limfatyczny – jak leczyć?

W początkowych stadiach obrzęku limfatycznego zaleca się stosowanie manualnego drenażu limfatycznego. Jest to technika masażu, która wspomaga przepływ limfy w układzie limfatycznym, co może przynieść ulgę w zatrzymywaniu płynów i obrzękach. Oprócz tego terapia kompresyjna (np. noszenie specjalnych pończoch uciskowych lub stosowanie opatrunków kompresyjnych) może być skutecznym sposobem na kontrolowanie objawów obrzęku.

Ważnym elementem terapii jest także odpowiednia pielęgnacja skóry. Osoby z obrzękiem limfatycznym powinny unikać urazów skóry i zapobiegać zakażeniom poprzez codzienne mycie i nawilżanie skóry. Ważne jest również utrzymanie higieny osobistej, aby uniknąć potencjalnych infekcji.

Należy pamiętać, że obrzęk limfatyczny może być schorzeniem przewlekłym, które wymaga stałej opieki i kontroli. Regularne wizyty kontrolne u lekarza oraz współpraca z terapeutą są kluczowe dla skutecznego zarządzania tym problemem.

Czy istnieją tabletki na obrzęk limfatyczny?

Na ten moment nie istnieją tabletki specjalnie przeznaczone do leczenia obrzęku limfatycznego. W aptekach są jednak dostępne leki, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów. Przede wszystkim są to preparaty przeciwzapalne i przeciwobrzękowe oparte na ekstraktach roślinnych lub sprawdzonych substancjach, takich jak ibuprofen. Choć nie działają one bezpośrednio na obrzęk limfatyczny, mogą pomóc w zmniejszeniu bólu i stanu zapalnego.

W przypadkach, gdy objawy obrzęku limfatycznego są szczególnie uciążliwe, lekarz może zalecić terapię farmakologiczną. Jednym z powszechnie stosowanych leków są diuretyki, które pomagają zwiększyć wydalanie nadmiaru płynów z organizmu, co może przynieść ulgę w przypadku obrzęku.

Domowe sposoby na obrzęki limfatyczne

Istnieje też kilka skutecznych domowych metod, które mogą pomóc w łagodzeniu tych objawów.

Podstawą zwalczania obrzęków limfatycznych jest często zmiana stylu życia. Warto wdrożyć dietę bogatą w potas. Minerał ten pomaga regulować równowagę wody w organizmie. Produkty takie jak banany, pomidory, dynia, awokado czy szpinak mogą pomóc w zmniejszeniu zatrzymywania płynów w organizmie, co może przyczynić się do zmniejszenia obrzęków limfatycznych.

Dobrym pomysłem jest regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności. Ćwiczenia takie jak spacery, jazda na rowerze czy pływanie stymulują przepływ limfy, co może pomóc w usuwaniu nadmiaru płynów z tkanek i zmniejszeniu obrzęków.

Należy również unikać długotrwałego pozostawania w jednej pozycji. Długotrwałe siedzenie lub stanie w jednej pozycji może prowadzić do zastoju limfy i nasilenia obrzęków. Regularne zmienianie pozycji i krótkie przerwy na rozciąganie mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowego przepływu limfy.

Warto również wspomnieć o naturalnych metodach łagodzenia obrzęku limfatycznego. Zioła mogą być skuteczną alternatywą lub uzupełnieniem terapii farmakologicznej. Pokrzywa, skrzyp, malina czy mniszek lekarski wykazują właściwości moczopędne i mogą pomóc w usuwaniu nadmiaru płynów z organizmu. Ponadto maść z kasztanowca – z uwagi na zawartość wyciągu z tej rośliny – może wspomagać leczenie obrzęku limfatycznego poprzez poprawę krążenia krwi i redukcję stanu zapalnego.

Stosując te domowe metody, można doświadczyć ulgi w przypadku obrzęków limfatycznych. Jednakże, jeśli obrzęk jest nasilony lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy, zawsze zaleca się konsultację z lekarzem.